- De Europese vliegtuigbouwer Airbus heeft Boeing ingehaald in beurswaarde, vanwege de forse daling van de aandelenkoers van Boeing dit jaar.
- Het succes van de Europese vliegtuigfabrikant valt grotendeels te herleiden tot vijf cruciale en historische beslissingen.
- Zo hebben het revolutionaire fly-by-wire ontwerp van de Airbus A320 en het aan de grond houden van de Boeing 737 Max een boost gegeven aan Airbus.
- Lees ook: Opnieuw tegenvaller voor Boeing – NASA wil mogelijk concurrent SpaceX inschakelen om gestrande astronauten op te halen bij ruimtestation ISS
De Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing werd opgericht in 1916, dertien jaar na de eerste vlucht van de gebroeders Wright. Het zou nog een halve eeuw duren voordat het Europese antwoord, Airbus, werd opgericht.
Europa wilde de Amerikaanse luchtvaartdominantie aanpakken met een eigen vliegtuigbouwer. De Franse, Britse en Duitse regeringen begonnen in 1967 met het smeden van plannen en drie jaar later werd Airbus officieel werd opgericht.
De afgelopen jaren markeren een opmerkelijke kentering in de decennia oude tweestrijd tussen Boeing en Airbus. Het Europese bedrijf heeft al vijf jaar op rij meer orders binnengehaald dan Boeing. Ter vergelijking: in 2023 kreeg Airbus 2.319 orders binnen ten opzichten van 1.456 voor het Amerikaanse bedrijf.
Deze week overtrof Airbus Boeing in marktwaarde op de beurs, nadat het aandeel Boeing opnieuw fors daalde. Dit jaar is de aandelenkoers van Boeing al met zo’n 38 procent gezakt.
Dit zijn vijf belangrijke momenten die Airbus hebben geholpen om de overhand te krijgen op zijn grote Amerikaanse rivaal:
1. Een gewaagde gok met de A300
De A300 was niet alleen het eerste Airbus-vliegtuig, maar ook het eerste grote passagiersvliegtuig voor de lange afstand met twee motoren.
Toen het in 1972 voor het eerst vloog, hadden alle andere straalvliegtuigen met evenveel zitplaatsen drie of vier motoren, zoals de Boeing 747.
Airbus worstelde om voldoende orders binnen te halen voor z'n opvallende, nieuwe model, maar gaf niet op, ook al had het aanvankelijk niet het benodigde aantal aanvragen die nodig waren om het vliegtuig te gaan maken.
Airbus heeft veel te danken aan een gewaagde keuze van voormalig directeur Bernard Lathière, die van 1975 tot 1985 aan het roer stond bij de vliegtuigmaker.
In 1977 besloot Lathière om de noodlijdende Amerikaanse luchtvaartmaatschappij Eastern Air Lines gratis vier A300's te laten leasen voor zes maanden. In de documentaire “Airbus vs Boeing: The Jumbo Jet Race” zei de voormalige directeur van Airbus dat die beslissing hem bijna zijn baan kostte.
Maar de gok van Lathière zorgde ervoor dat Airbus voet aan de grond kreeg op de Amerikaanse markt, waar Boeing dominant was. Eastern bestelde na de leaseperiode 23 A300's voor 778 miljoen dollar, omdat het blij was met het lagere brandstofverbruik van het tweemotorige voertuig.
2. De A320 met fly-by-wire
Airbus had pas echt succes met de komst van de A320 in 1987. Dit toestel heeft slechts één gangpad in het midden. Toen het eerste vliegtuig uit de fabriek in het Franse Toulouse rolde, werd het gedoopt door Prins Charles en Prinses Diana - een teken dat Airbus het vliegtuig flink in de schijnwerpers wilde zetten.
Het bijzondere aan de A320 is dat dit model gebruik maakt van fly-by-wire technologie. Die was tot dan toe alleen nog te vinden in gevechtsvliegtuigen en de Concordes.
Deze technologie verving mechanische besturing door besturing met behulp van computersystemen. Dat wordt als veiliger gezien, omdat er minder storingen zijn. Bovendien is het goedkoper voor operators, onder meer omdat dit moderne besturingssysteem het mogelijk maakt om efficiënter met brandstof om te gaan.
De A320 werd het op één na best verkochte vliegtuig ter wereld, na de Boeing 737.
3. Overheidssubsidies
Toen Airbus een bedreiging begon te vormen voor Boeing, werd het bedrijf in de VS onder de loep genomen.
In 1993 zette oud-president Bill Clinton de zaak op scherp toen hij de fabriek van Boeing bezocht nadat het bedrijf ontslagen had aangekondigd. De president gaf Airbus de schuld van de problemen van het Amerikaanse bedrijf en hij bekritiseerde de miljarden aan subsidies die Airbus ontving van Europese regeringen.
Airbus en de betrokken Europese landen ontkenden deze beweringen, maar dat kon een handelsoorlog, waarbij beide partijen elkaar hoge invoerrechten oplegden, niet voorkomen.
Nadat de VS in 2004 gesprekken had gevoerd met het VK, Frankrijk, Duitsland en Spanje, dienden de Amerikanen een klacht in bij de World Trade Organization over de hoge heffingen voor Boeing in Europa. De Europese Unie diende tegelijkertijd een rechtszaak in waarin ze de VS beschuldigde van het geven van oneerlijke subsidies aan Boeing.
Het duurde maar liefst 17 jaar voordat het geschil was opgelost.
De WTO oordeelde dat zowel Airbus als Boeing illegaal miljarden aan overheidssubsidies hadden ontvangen en stond toe dat als gevolg daarvan hoge invoerrechten werden geheven. In 2021 werd er uiteindelijk een eind gemaakt aan de handelsoorlog.
4. De A320neo
Airbus introduceerde de volgende generatie van zijn populaire korteafstandsvliegtuig A320 en die maakte al snel naam.
De neo - “nieuwe motoroptie” - werd razendsnel populair, omdat hij stiller was, zuiniger met brandstof omging en daarom goedkoper voor luchtvaartmaatschappijen was.
De grote vleugels, meer dan 2 meter hoog, hielpen ook het brandstofverbruik te verminderen. Airbus zegt dat het de brandstofkosten met een vijfde terug wist te brengen ten opzichte van de vorige modellen.
De A320neo vestigde records op de Paris Air Show van 2011 en sleepte 667 orders ter waarde van 60 miljard dollar in de wacht.
Dat leidde tot onrust bij Boeing, dat de achterstand probeerde in te halen. De Amerikanen versnelden de ontwikkeling van de 737 Max, de vierde generatie van zijn beroemde vliegtuig.
5. 737 Max staat aan de grond
De zuinigere motoren die Boeing nodig had om met de neo te kunnen concurreren, vormden een ontwerpprobleem voor z'n paradepaardje, de 737. Omdat ze groter waren, pasten ze niet onder de vleugels van het vliegtuig.
Boeing besloot de motoren in plaats daarvan naar voren en naar boven te verplaatsen, maar dit had gevolgen voor de aerodynamica van de 737, omdat het vliegtuig in sommige scenario's eerder naar boven zou hellen.
Als remedie werd een softwaresysteem genaamd MCAS (Maneuvering Characteristics Augmentation System) gebruikt, dat de neus automatisch naar beneden duwde als de “invalshoek” te steil was.
Maar het systeem pakte soms slechts data op van één van de twee sensoren, wat een van de oorzaken was van de crashes bij Lion Air en Ethiopian Airlines.
Het duurde niet lang voordat regelgevende instanties over de hele wereld de 737 Max aan de grond hielden. Het nieuwste vliegtuig van Boeing vloog twintig maanden lang niet - de langste periode ooit voor een Amerikaans vliegtuig.
In 2019 versloeg Airbus Boeing, op basis van het aantal vliegtuigorders dat de bedrijven kregen, voor het eerst sinds de presentatie van deA320neo acht jaar eerder tijdens de Parijse Air Show.
Het Europese bedrijf heeft sindsdien de eerste plek weten vast te houden en vorig jaar zelfs records gebroken.
De problemen met een Boeing-toestel van Alaska Airlines in januari hebben het onderzoek naar de Max 737 alleen maar meer gewicht gegeven. Volgens het voorlopige rapport van de onderzoekers verliet het vliegtuig de fabriek van Boeing zonder sleutelbouten die de deurplug moesten vastzetten.
Omdat de kwaliteitscontroleprocessen van de Amerikaanse vliegtuigbouwer vervolgens onder de loep werden genomen, beperkte Boeing de productie van de 737 Max en benoemde een nieuwe CEO.